عوامل موثر در یادگیری

عوامل موثر در یادگیری

مهمترین موهبت الهی، قوه تفکر، تعقل و تصمیم گیری بوده که آن را به همه انسان ها بخشیده است.
اما همین خصوصیت منحصر به فرد باعث شده است که یادگیری در افراد مختلف یکسان اتفاق نیفتد و هر فرد بنا بر شرایط مختلفی که دارد بتواند موضوعات و مطالب جدید را فرا بگیرد. در این بخش ما با بررسی این عوامل، به شما کمک خواهیم کرد تا بتوانید تاثیر هریک از آنها را خنثی کنید. این ۷ عامل عبارتند از:

1. انگیزه
2. آمادگی ذهنی و مشتاق بودن
3. توانایی های یادگیرنده
4. آرمان ها و آرزوهای فرد
5. توجه و تمرکز
6. سلامت کلی فرد
7. بلوغ و یا سن یادگیرندهانگیزه، اولین عامل از عوامل موثر در یادگیری

۱- انگیزه، اولین عامل از عوامل موثر در یادگیری

انگیزه اصلی ترین و مهمترین عامل یادگیری است. اگر فرد مورد نظر انگیزه ای برای یادگیری مطالب نداشته باشد، هیچ چیزی نمی‎تواند او را وادار به یادگیری کند. حتما همه شما هم در اطرافتان کسانی را دیده اید که علیرغم فشار های خانواده، و حتی فراهم بودن شرایط تحصیل و زندگی، نتوانسته اند به موفقیت خاصی دست پیدا کنند. دلیل این اتفاق می تواند کمبود انگیزه در فرد مورد نظر باشد. زمانی که شما نسبت به انجام کاری بی‎ تفاوتید، انگیزه شما هم به صورت ناخودآگاه کاهش پیدا می کند و در نتیجه قادر نخواهید بود که مطالب را به خوبی یاد بگیرید.

اما برای مقابله با این موضوع چه باید کرد؟ یکی از بهترین راه حل ها برای مقابله با بی انگیزگی، هدفگذاری است. هدف گذاری کردن بر روی مسائل مختلف باعث خواهد شد که هروقت فرد احساس خستگی و بی انگیزگی داشت، با نگاهی به هدف هایش دوباره انرژی لازم را برای ادامه راه کسب نماید. برای مثال تصور کنید که شما می‎خواهید امسال در مدرسه عملکرد بهتری داشته باشید، اما انگیزه لازم را ندارید. برای مقابله با این مشکل می بایست برای خود هدف هایی مشخص کنید و سپس با پیدا کردن بهترین روش برای درس خواندن در دبیرستان بتوانید نتیجه دلخواه‎تان را بگیرید. 

۲- آمادگی ذهنی و اشتیاق

بعد از اینکه انگیزه لازم را برای یادگیری پیدا کردید به باید به سراغ دومین عامل ینی آمادگی ذهنی و اشتیاق یادگیری بروید. تقریبا هیچ کاری در دنیا نیست که بدون داشتن آمادگی ذهنی کافی بتوان آن را به خوبی انجام داد. قطعا یادگیری با سبک های متفاوت و پیچیده اش هم از این قاعده مستثنی نیست. تقریبا تمام تحقیقات بر این نکته پافشاری می‎کنند که آمادگی ذنی کافی می تواند به فرد در یادگیری مطالب مختلف مثل زبان انگلیسی کمک شایانی بکند. اما علاوه بر آمادگی، شما باید اشتیاق و میل به یادگیری هم داشته باشید. هدف گذاری می تواند حتی همین خصوصیت را نیز در شما تقویت کند.

۳- توانایی های یادگیرنده

اما عامل بعدی که می‎تواند در یادگیری افراد موثر باشد، توانایی های خود آنهاست. خصوصیاتی مانند هوش، نگرش و خلاقیت همگی فاکتورهایی هستند که می‎توانند یادگیری را در یک فرد تقویت یا تضعیف کنند. پیش تر و در مقاله راه های تقویت حافظه و هوش در مورد انواع هوش صحبت کدریم و گفتیم که هرکدام از آنها چه وظایفی برعهده دارند و چگونه می‎توان آن‎ها را تقویت کرد.  همچنین تمرینات مختلفی مثل نقاشی کشیدن و یا حتی شطرنج بازی کردن می‎توانند به تقویت خلاقیت افراد کمک کنند. توانایی های ذاتی هر فرد بدون شک از مهمترین عوامل موثر در یادگیری او به حساب می‎آیند. گرچه اغلب این توانایی ها تغییر ناپذیرند، ولی می‎توان با انجام تمریناتی آنها را کمی بهبود بخشید.

۴- آرمان ها و آرزوهای فرد

این ضرب المثل که “سنگ بزرگ نشانه نزندن است” را شنیده اید؟ خوب است چون اینجا هم باید بیخیالش شوید، و هم به آن توجه کنید! آرزوها یا بهتر بگوییم هرکس باید بر اساس توانایی هایش باشد. در غیر این صورت رسیدن به آنها تقریبا برایش غیرممکن خواهد بود. به همین ترتیب فرد باید آرمان هایی داشته باشد که با شرایط او همخوانی داشته باشد. این شرایط شامل میزان آشنایی او با مطالب، میزان وقتی که در اختیار دارد و شرایط مالی او می شود. انتخاب آرمان ها و هدفگذاری موضوع بسیار مهمی است چرا که اگر درست انجام شود می‎تواند مانند بنزین سوپر (صرف نظر از قیمت آن!) جان تازه ای به شما ببخشد. اما امان از وقتی که هدفگذاری شما درست نباشد. اجازه دهید با یک مثال به خوبی مسئله را برایتان شرح دهم.

زمانی که در آموزشگاه تدریس زبان می کردم، شاگردی داشتم که دوست داشت در آزمون آیلتس نمره ۸ بگیرد. اما حقیقت این بود که دوست ما به اندازه‎ای دانش و اطلاعات زبانی نداشت که بتواند این نمره را کسب کند. اما اشتباه اصلی او این بود که بجای واقع بین بودن و انتخاب سبک مناسب از بین روش های یادگیری یک راست به سراغ کتاب های آیلتس رفت. نتیجه اش هم همانطور که همه شما به آن فکر می‎کنید مشخص است. دوست ما به شکل مفتضحانه ای شکست خورد! دلیل آن هم این بود که او نه تنها هدفگذاری درستی انجام نداده بود؛ بلکه سبک و روش اشتباهی هم برای رسیدن به آن هدف انتخاب کرده بود. توجه داشته باشید که علاوه بر هدفگذاری صحیح، انتخاب درست از بین سبک و روش های یادگیری موجود هم از عوامل مهم موفقیت است.

۵- توجه و تمرکز از دیگر عوامل موثر در یادگیری هستند

داشتن یک ذهن متمرکز در هنگام مطالعه یا تدریس معلم می‎تواند به یادگیری ما کمک زیادی کند.
همانطور که پیشتر هم گفتیم زمانی که فرد با آگاهی کامل مطلبی را مطالعه می‎کند، بهره بیشتری از مطالعه آن خواهد برد. به همین دلیل هم اگر در هنگام یادگیری یک مبحث به اصطلاح ذهنتان هم در کلاس آماده باشد، میتوانید بهره بیشتری از آن ببرید.
همچنین اگر در حال مطالعه در منزل هستید، عوامل مزاحم را از خودتان دور کنید.
عوامل مزاحم همان گوشی، تبلت یا هرچیزی هستند که ممکن است حواس شما را پرت کنند.
مخصوصا زمانی که امتحان دارید و به دنبال درس خواندن در شب هستید، حذف عوامل مزاحم می‎تواند یکی از موثرترین عوامل موثر در یادگیری شما باشد.

۶- سلامت جسمی و روانی از دیگر عوامل موثر در یادگیری است

بدون شک داشتن بدنی سالم در کنار سلامت ذهنی و روانی به ما کمک خواهد کرد تا به بهترین شکل مراحل یادگیری را پشت سر بگذاریم و بتوانیم به خوبی مطالب مختلف را یاد بگیریم. اما در این بین موانعی هم ممکن است بر سر راه ما قرار بگیرند. برای مثال ناتوانی ها و بیماری های مادرزادی مثل نابینایی یا دیگر نارسایی ها می‎تواند مراحل یادگیری را در فرد کندتر کند. هرچند که این حوادث گاهی اوقات می‎تواند باعث بوجود آمدن اشتیاق سوزان یاBurning Desire در فرد شود. اما اگر ازین مشکلات رنج نمی برید، با داشتن یک رژیم غذایی مناسب و ورزش روزانه می توانید سلامت بدنی خود را حفظ کنید.